Στις μέρες μας η ελληνική κοινωνία βιώνει μια βαθιά ηθική κρίση. Σκοτεινά κυκλώματα εγκληματικής κερδοσκοπίας και ένοχων συναλλαγών έχουν εισχωρήσει σε διάφορους μηχανισμούς της εξουσίας, μολύνουν ηθικά τη λειτουργία τους και διαστρέφουν έτσι τον θεσμικό και κοινωνικό τους ρόλο. Τους μεταβάλλουν από πυλώνες της ηθικής υπόστασης της Πολιτείας και Κοινωνίας μας σε παράγοντες λειτουργικής κατάπτωσης και ηθικής αποσύνθεσής τους.
Τα οδυνηρά δε αυτά φαινόμενα δεν έχουν αφήσει αλώβητο ούτε και το δικαστικό σώμα. Συγκλονιστικές είναι οι αποκαλύψεις της ύπαρξης επίορκων δικαστών. Αποκαλύψεις που ευτυχώς συντελούνται με την κυριολεκτικά σωτήρια επέμβαση της ηγεσίας της Δικαιοσύνης και με τη στήριξη της συντριπτικής πλειοψηφίας των στελεχών της. Έτσι στις μέρες αυτής της κρίσης, που έχει βυθίσει στην αγωνία ολόκληρη την κοινωνία μας, το μήνυμα αισιοδοξίας ότι η κρίση αυτή, όσο φρικτή κι αν είναι, θα ξεπεραστεί, μας το δίνουν κυρίως οι δυνάμεις μέσα από τον χώρο της ίδιας της Δικαιοσύνης.
Το μήνυμα αυτό μας το μεταδίδει με τον πιο πειστικό τρόπο και η μνήμη του Αναστάσιου Βερνάρδου. Γιατί ολόκληρη η πορεία της ζωής του κορυφαίου αυτού δικαστικού λειτουργού ήταν μια εμπνευσμένη και ανυποχώρητη αγωνιστική προσφορά στην πραγμάτωση της δικαιοσύνης ως ύψιστης ηθικής αξίας. Μια προσφορά που κορυφώθηκε με τη θυσία της ίδιας του της ζωής στην υπηρεσία αυτής ακριβώς της αξίας και που τον κατέστησε μάρτυρα κι έτσι και ηρωικό σύμβολό της.
Στην κορύφωση αυτή έφθασε ο Αναστάσιος Βερνάρδος ως πολυσύνθετη προσωπικότητα.
Ήταν πρώτα απ’ όλα βαθύς μελετητής των προβλημάτων του Δικαίου στις πιο βασικές πτυχές του. Έτσι πολύτιμες παραμένουν διαχρονικά μεταξύ πολλών άλλων οι εξής επιστημονικές μελέτες του:
- «Σκέψεις για το κύρος του Δικαίου»
- «Η απροσδιοριστία στη νομοθετική πράξη»
- «Τα όρια της Φιλοσοφίας του Δικαίου»
- «Η φύση του πράγματος»
- Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και η Ανεξαρτησία των Δικαστών των Κρατών – Μελών»
Το πλούσιο αυτό συγγραφικό έργο χαρακτηρίζεται από την ακλόνητη αφοσίωσή του στις αξίες του Κράτους Δικαίου, δηλαδή στη Δημοκρατία. Η αφοσίωση δε αυτή είναι ακριβώς το στοιχείο εκείνο που καλλιέργησε το ήθος του και κατέστησε την επιτέλεση του δικαστικού του καθήκοντος αληθινή αγωνιστική πράξη.
Με το πνεύμα αυτό ο Αναστάσιος Βερνάρδος παρενέβαινε συχνά με άρθρα του στον ημερήσιο Τύπο με στόχο την καταπολέμηση νοσηρών κοινωνικών φαινομένων σχετικών με την λειτουργία της δικαιοσύνης.
Χαρακτηριστικές είναι μεταξύ πολλών οι εξής δημοσιεύσεις του:
- «Η γλώσσα των δικαστικών αποφάσεων», στην Καθημερινή της 7 Απριλίου 1976.
- «Μερικές διαστάσεις και συναρτήσεις της ανομίας και της αποκλίνουσας συμπεριφοράς», στην Καθημερινή της 29 Νοεμβρίου 1980.
- «Η παθολογία της δικομανίας», στην Καθημερινή της 2 Απριλίου 1985.
- «Μερικές συναρτήσεις πολυνομίας και πολυδικίας», στην Καθημερινή τον Μάιο του 1977.
- «Γύρω από τον Προβληματισμό του Φυσικού Δικαίου», τον Μάρτιο του 1978.
Η βαθιά αφοσίωσή του στην ορθή λειτουργία της Δικαιοσύνης τον οδήγησε επίσης στο να πρωτοστατήσει το 1987 στην ίδρυση του «Διεθνούς Κέντρου Μελετών Φιλοσοφίας – Θεωρίας – Κοινωνιολογίας και Επιστημολογίας του Δικαίου» και στο να αναλάβει και την Προεδρία του.
Η γόνιμη αυτή πνευματική δραστηριότητα του Αναστάσιου Βερνάρδου, εκτός από την μεγάλη σημασία της για την θεωρία του Δικαίου, αποτέλεσε ταυτόχρονα και το υπόβαθρο για την αταλάντευτη και γενναία επιτέλεση του δικαστικού του λειτουργήματος.
Έτσι ο Αναστάσιος Βερνάρδος δεν ήταν μόνον ένας βαθυστόχαστος, αλλά ήταν κι ένας γενναίος δικαστής, αταλάντευτος στην εκπλήρωση του δικαστικού του έργου, ακόμα κι όταν εγνώριζε ότι εκτίθεται σε κίνδυνο και η ίδια η ζωή του.
Γι αυτόν τον λόγο η φρικτή δολοφονία του από τρομοκρατική οργάνωση τον κατέστησε σύμβολο δημόσιου άνδρα, που με ολόκληρη την πορεία του βίου του εμπνέει και καθοδηγεί.
_______________
* Η ομιλία αυτή έγινε στην Παλαιά Βουλή στην εκδήλωση "Αναστασίω τω φιλοσόφω πολλή η μνήμη" την 22 Ιανουαρίου 2006. Από εκεί είναι και οι φωτογραφίες που δημοσιεύονται παραπάνω. Το δε κείμενο υπάρχει στο αφιέρωμα του περιοδικού ΥΦΟΣ (τεύχος 13, χειμώνας του 2006, σελίδα 141).
